“AS RAZÓNS DO PAPEL DE GRAN BRETAÑA NA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL”

En Gran Bretaña desenvolvéronse unha serie de elementos, coñecidos como precondicións, que favoreceron que surxiran os cambios do sector secundario propios da Revolución Industrial. Así, este conxunto de precondicións que estimularon o desenvolvemento foron fundamentais e constituiron a base sobre a que se cimentou dita revolución.

Unha destas precondicións foi a protoindustrialización; caracterizada por organizar a actividade agraria cá textil artesanal orientando sempre os productos ó comercio. No texto de Gueston, R. (1823) podemos observar a evolución nos sistemas de producción. Inicialmente existían sistemas rudimentarios nos que todo o proceso productivo se situaba no local de traballo do encargado de elabora-los productos, basándose por exemplo na producción total dos tecidos (posto que o algodón constituiu a materia prima fundamental na Revolución Industrial). Como ben cita Gueston “dende o tratamento inicial das materias primas ata a saída como tecido, fanse na casa do tecedor”. Posteriormente, esta situación “monoproductiva” desembocou noutra denominada Domestic system na que se producían as materias primas nas fábricas, como o fiado dos tecidos, e tratábanse no domicilio como o propio tecido. Finalmente este proceso acadou o seu máximo desenvolvemento ó cegar o sistema de producción característico da Revolución Industrial; o Factory system; basado nunha gran concentración de traballo e capital (“tódalas operacións, que poñen en xogo medios moito mási complexos e amplos, desenvolvéronse nun só edificio”), o emprego da maguinaria e existencia dun mecanismo central (“Nas fábricas movidas polo vapor, cárdase o algodón, bobínase, fíase e transfórmase en tecido”) e todo baseado sempre nunha división técnica do traballo ca que se logrou un gran incremento da producción (“abonda unha fábrica soa para producir tanta cantidade de metros para o que antes se precisaba a man de obra de toda a rexión”). Esta protoindustrialización xerou riquezas que contribuiron ó aumento da poboación. Non obstante, contribuíu ó crecemento xa que permitiu a existencia de aforro e estimulou á inversión ademais de lograr favorecer ó comercio gracias a un maior consumo derivado das riquezas acumuladas. Así, aportou tamén tecnoloxías que se aplicaron á industrialización.

No texto do Censo de Gran Bretaña (1851) podemos observar o gran crecemento da poboación xa que aumentou en dez millóns de habitantes a poboación británica. Este crecemento derivou do “crecemento vexetativo” que aumentou gracias ó mantemento da alta natalidade e de melloras alimentarias, sanitarias, hixiénicas... que provocaron un descenso e caída da tasa de mortalidade. Non obstante, no texto destaca tamén o papel da emigración que proporcionou xente ó estado americano e ás colonias. Este crecemento demográfico provocou unha gran demanda de productos industriais estimulando así as actividades do sector secundario e facilitou a disposición e renovación da man de obra para dito sector.

Unha das precondicións de importancia foi tamén a Revolución agraria que grazas ás transformacións e innovacións que esta implantou conseguiu proporcionar capitais para investir na industria, achegoulle man de obra e incluso permitiu proporcionar excedentes cos que alimentou á poboación que estaba merando debido ó desenvolvemento demográfico. Non obstante, conseguiu tamén estimular ó comercio xa que esta revolución agraria supuxo unha gran demanda de productos industriais (máquinas, ferramentas...) que favoreceu paralelamente a determinados sectores punteiros como o da siderurxia. No texto de Middleton (1798) observamos tanto as transformacións técnicas como as relacionadas cá estructura da propiedade da terra. Así, descrebe a función das enclosures ou cerramentos británicos, que transformaron as terras comunais ou baldíos en propiedades privadas e incluso transformacións técnicas como a introducción de novos sistemas de cultivo. Así, as denominadas enclosures permitiron sacarlle un máximo partido ás terras, como ben cita Middleton no texto que, “tendo ó gando en zonas cercadas acadaríase manter a un número maior coa mesma cantidade de alimentos”. Incluso as anteriores terras comunais (common lands) non supuxeron unha solución ó problema do emprego e ca privatización destas terras desenvolvéronse unha serie de innovacións fundamentais para o auxe da Revolución Industrial.

Na Memoria do Conde de Broglie a Luís XVI (1776) observamos a importancia do comercio internacional, adicado á explotación de manufacturas inglesas e encargado da intermediación no comercio cos productos das colonias. Non obstante, no texto cítase a función básica que suponen as colonias, xa que son imprescindibles para o desenvolvemento do comercio e da mariña: “Inglaterra non pode prescindir das súas colonias, pois sen elas non hai un comercio, sen comercio non hai mariña, e sen mariña Inglaterra non pasaría de ser en Europa unha potencia de terceira orde”. Así, as colonias dependían da metrópole xa que o comercio internacional abasteceu a demanda de manufacturas nas colonias. Estas, desempeñaron un papel básico no comecio internacional, xa que gracias a estas, facilitouse a cegada de materias primas como o algodón, ademáis de permitir a acumulación de capital e facilitar a creación dun sistema financieiro. Estes sistemas de financiamento creáronse a través de sociedades para o desenrolo naval que evolucionaron dando lugar a sociedades de préstamo e inversión.

Esta precondición estivo íntimamente ligada cos transportes xa que gracias á sua evolución xeneráronse vantaxes para conectar có exterior e co propio interior mediante a creación de canles e estradas. Este desenrolo facilitou a existencia dun mercado ben artellado no interior e no exterior; gracias tamén á eliminación das trabas legais señoriais ó merado libre como privilexios, monopolios e aduanas. Este artellamento do mercado obsérvase á perfección no texto de Priestley (1831) no que aparece reflexado a busca de novos mercados; “O obxectivo primordial do “Pai da navegación interior británica” ... era abrir as súas valiosas minas de carbón en Coosley e abastecer de arbón á cidade de Manchester...) Estes desenvolvementos do mercado estiveron baseados tamén na cegada de materias primas baratas das colonias cás que se conseguiron beneficios que serraron in incremento das riquezas (“... a un precio moito menor do que poida proporciona-la navegación polos ríos Mersey e Irwell”) Este desenvolvemento das precondicións deu lugar a un proceso de transformacións que afectou á forma de organizar a producción no sector secundario coñecido como Revolución Industrial.

Uxía Cagiao
(traballo orixinalmente publicado no cadernodhistoriacontemporanea no curso 2006-2007)